Exproof ve ATEX Arasındaki Temel Farklar Nelerdir?

Exproof ve ATEX kavramları çoğu zaman aynı anlamda kullanılır, ancak aslında farklı şeyler ifade eder. Exproof, patlayıcı ortamlarda güvenle kullanılabilmesi için tasarlanmış, kıvılcım veya yüksek yüzey sıcaklığı oluşturmayan cihazların genel adıdır. Yani bir cihaz exproof olduğunda, kıvılcımın dış ortama ulaşmasını önleyecek şekilde tasarlanmış demektir.

ATEX ise Avrupa Birliği’nin patlayıcı ortam ekipmanları için yayınladığı bir direktif ve buna bağlı sertifikasyon sistemidir. ATEX belgeli ürünler, yalnızca güvenlik açısından uygun değil, aynı zamanda yasal açıdan da Avrupa pazarında kullanılabilir kabul edilir. Dolayısıyla her ATEX belgeli ürün exproof’tur, ancak her exproof ürün ATEX sertifikasına sahip olmayabilir.

Bu nedenle iş güvenliği açısından bakıldığında, bir ürünün “exproof” olması yeterli değildir; ATEX gibi uluslararası kabul görmüş bir sertifikaya sahip olması, cihazın güvenilirliğini ve yasal uygunluğunu belgeleyen en önemli unsur olarak öne çıkar.

ATEX Sertifikası Nedir ve Neden Exproof Ürünlerde Gereklidir?

“ATEX Sertifikası Nedir ve Neden Exproof Ürünlerde Gereklidir?” sorusunun yanıtı, patlayıcı ortamlarda güvenliğin sağlanabilmesi için bu sertifikanın zorunlu olmasıdır. ATEX (Atmosphères Explosibles), Avrupa Birliği tarafından yayınlanan 2014/34/EU sayılı direktife dayanır.

Bu sertifika, patlayıcı ortamlarda kullanılacak cihazların tasarım, üretim ve performans kriterlerini karşıladığını kanıtlar. Örneğin bir ATEX kodlamasında “II 2G Ex d IIB T4 Gb” yazıyorsa; bu, cihazın gazlı ortamlarda kullanılabileceğini, alev sızdırmaz koruma tipine sahip olduğunu, IIB gaz grubuna uygun olduğunu ve yüzey sıcaklığının T4 sınıfını (135 °C) geçmediğini gösterir.

ATEX belgesi olmayan bir ürün, Avrupa pazarında patlayıcı ortamda yasal olarak kullanılamaz. Bu sertifika yalnızca üreticinin güvenlik taahhüdünü değil, aynı zamanda bağımsız test kuruluşlarının onayını da temsil eder. Bu nedenle ATEX, exproof cihazların güvenlik standardını belirleyen en önemli unsurlardan biridir.

Exproof Cihazlar ATEX Standartlarına Nasıl Uygun Hale Getirilir?

“Exproof Cihazlar ATEX Standartlarına Nasıl Uygun Hale Getirilir?” sorusunun yanıtı, üretim sürecinde cihazların çeşitli testlerden geçmesidir. Bu testler arasında:

• Gövdenin sızdırmazlığı,
• Yüzey sıcaklığı limitleri,
• Kıvılcım çıkarmama testleri,
• Mekanik dayanım kontrolleri yer alır.

Üreticiler, ATEX sertifikası almak için yetkili test kuruluşlarına başvurur. Testler başarıyla tamamlandığında ürün, CE işareti ile birlikte ATEX kodlaması alır.

Bu süreç yalnızca cihazın güvenlik koşullarına uygun olduğunu değil, aynı zamanda hangi zone sınıfında kullanılabileceğini de belirler. Örneğin, Zone 1 için üretilmiş bir cihazın etiketinde mutlaka “II 2G” ibaresi yer almalıdır.

IECEx ve ATEX Arasındaki Farklar Exproof Açısından Ne İfade Eder?

“IECEx ve ATEX Arasındaki Farklar Exproof Açısından Ne İfade Eder?” sorusu, uluslararası projelerle Avrupa pazarını birbirinden ayırır.

• ATEX, Avrupa Birliği sınırları içinde yasal zorunluluktur.
• IECEx, Uluslararası Elektroteknik Komisyonu tarafından yürütülen, global kabul gören gönüllü bir sertifikasyon sistemidir.

ATEX, Avrupa’daki tüm satış ve kullanım için şarttır. IECEx ise özellikle Orta Doğu, Asya ve Amerika gibi bölgelerde geçerliliği sayesinde uluslararası projelerde tercih edilir.

Her iki sistem de benzer güvenlik ilkelerine dayanır, fakat IECEx daha detaylı üçüncü taraf denetim süreçlerini içerebilir. Bu nedenle çok uluslu projelerde cihazların hem ATEX hem IECEx belgelerine sahip olması büyük bir avantajdır.

Exproof ve ATEX Uyumluluğu Hangi Endüstrilerde Zorunludur?

“Exproof ve ATEX Uyumluluğu Hangi Endüstrilerde Zorunludur?” sorusunun yanıtı, yanıcı gaz veya toz bulunan endüstrilerde saklıdır.

• Petrol ve petrokimya: Rafineriler, akaryakıt depolama alanları, boru hatları.
• Doğalgaz ve enerji: Gaz dolum tesisleri, enerji santralleri, LNG terminalleri.
• Maden sektörü: Yer altı kömür ve metal madenleri, grizu riski olan alanlar.
• Kimya ve boya sanayi: Solvent, boya ve yanıcı sıvı kullanılan tesisler.
• Gıda üretimi: Un, şeker, nişasta, yem fabrikaları, tahıl siloları.

Bu sektörlerde kullanılan tüm ekipmanların ATEX belgeli olması, hem iş güvenliği hem de yasal uygunluk açısından zorunludur.

Türkiye’de Exproof Ürünlerde ATEX Belgesi Geçerli mi?

“Türkiye’de Exproof Ürünlerde ATEX Belgesi Geçerli mi?” sorusunun yanıtı nettir: Evet. Türkiye, AB uyum yasaları kapsamında ATEX direktifini kabul etmiştir.

Bu nedenle patlayıcı ortamlarda kullanılacak ürünlerin ATEX sertifikalı olması zorunludur. CE işareti ve ATEX kodlamasına sahip cihazlar Türkiye’de yasal olarak kullanılabilir.

Bununla birlikte Türkiye’de bazı projelerde IECEx belgeli cihazlar da tercih edilebilmekte, ancak yasal gereklilik açısından ATEX’in geçerli olduğu unutulmamalıdır.

ATEX Kapsamındaki Zone 0, Zone 1, Zone 2 Tanımları Neye Göre Belirlenir?

“ATEX Kapsamındaki Zone 0, Zone 1, Zone 2 Tanımları Neye Göre Belirlenir?” sorusunun cevabı, patlayıcı gazların ortamdaki varlık sürelerine göre yapılır:

• Zone 0: Patlayıcı gaz atmosferinin sürekli veya uzun süre bulunduğu alanlar.
• Zone 1: Normal çalışma sırasında patlayıcı gazın zaman zaman oluşabileceği alanlar.
• Zone 2: Yalnızca arıza durumlarında kısa süreli patlayıcı gaz oluşabilecek alanlar.

Gaz ortamlarının dışında, tozlu alanlar için de benzer tanımlar vardır:

• Zone 20: Toz patlayıcı ortamın sürekli bulunduğu alanlar.
• Zone 21: Normal çalışma sırasında zaman zaman oluşabilecek alanlar.
• Zone 22: Sadece arıza durumlarında ortaya çıkan kısa süreli toz patlayıcı ortamlar.

Bu sınıflandırmalar, cihazların hangi zone’da kullanılabileceğini ve hangi kategoriye uygun olması gerektiğini belirler. Zone 0 ve Zone 20 için en yüksek güvenlik kategorisi (Kategori 1), Zone 2 ve Zone 22 içinse daha düşük güvenlik kategorisi (Kategori 3) ekipmanlar kullanılabilir.

Sıkça Sorulan Sorular (SSS)

Exproof cihaz her zaman ATEX belgeli midir?

Hayır. Her ATEX belgeli ürün exproof’tur ancak her exproof ürün ATEX sertifikalı olmayabilir. ATEX yalnızca Avrupa Birliği tarafından zorunlu hale getirilmiş bir sertifikadır.

IECEx sertifikası Türkiye’de geçerli midir?

IECEx, uluslararası kabul gören bir sistemdir ancak Türkiye’de yasal zorunluluk değildir. Türkiye’de satış ve kullanım için ATEX sertifikası şarttır.

Zone sınıfları sadece gazlar için mi geçerlidir?

Hayır. Gazlar için Zone 0, Zone 1 ve Zone 2; toz ortamları için Zone 20, Zone 21 ve Zone 22 tanımları yapılır.

ATEX belgesi olmayan ürün kullanılırsa ne olur?

ATEX sertifikasız ürünlerin patlayıcı ortamlarda kullanılması yasaktır. Bu durumda hem yasal yaptırımlar hem de ciddi güvenlik riskleri ortaya çıkar.

Bir ATEX kodunu nasıl okumalıyım?

Örneğin “II 2G Ex d IIB T4 Gb” ifadesi: cihazın Grup II’ye (endüstriyel kullanım), Kategori 2’ye (Zone 1), gaz ortamına uygun olduğunu, Ex d (alev sızdırmaz) koruma tipinde üretildiğini, IIB gaz grubuna uygun olduğunu ve T4 sıcaklık sınıfında çalışabileceğini gösterir.

ATEX ve IECEx arasındaki en büyük fark nedir?

ATEX Avrupa Birliği için zorunludur, IECEx ise uluslararası kabul görmüş gönüllü bir sistemdir. Çok uluslu projelerde her iki belgeye sahip ürünler tercih edilir.